Tłumaczenie tekstów i dokumentów specjalistycznych wymaga nie tylko perfekcyjnej znajomości języków, ale również doskonałej znajomości branży, z której pochodzi tekst oraz fachowej terminologii. Tłumaczenie może być przygotowane jako zwykłe lub uwierzytelnione (potocznie zwane przysięgłym). To drugie wykonywane jest przez tłumacza przysięgłego, wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministerstwo Sprawiedliwości RP.
Kompetencje tłumacza zwykłego i przysięgłego
Tłumacz, bez względu na to, czy uzyskał uprawnienia tłumacza przysięgłego, czy nie, powinien posiadać wiedzę i umiejętności pozwalające mu na sprawne i poprawne wykonywanie tłumaczeń na język ojczysty i obcy.
Wszystkie tłumaczenia powinny być poprawne pod względem językowym, semantycznym i merytorycznym, dlatego istotne jest zlecanie tłumaczeń specjalistom z danej branży (np. specjalizującym się w tłumaczeniach medycznych, farmaceutycznych, technicznych, finansowych czy prawnych). Krótko mówiąc, idealny tłumacz powinien posiadać wiedzę językową, kulturową oraz merytoryczną.
Tłumacz zwykły
W zasadzie nie ma ograniczeń, kto może zostać tłumaczem. Najważniejsze są: perfekcyjna znajomość zasad języka ojczystego i biegła znajomość języka obcego, najlepiej potwierdzona stosownymi certyfikatami językowymi lub dyplomem ukończenia studiów, oraz tzw. warsztat tłumacza. Jakie studia powinna wybrać osoba planująca karierę tłumacza? Dobrym wyborem będzie lingwistyka stosowana (ze specjalnością translatoryka) lub tłumaczenia specjalistyczne. Obydwa kierunki wyposażą przyszłego tłumacza w niezbędną wiedzę i praktyczną umiejętność tłumaczenia (warsztat). Tłumaczem może również zostać absolwent filologii lub dowolnego kierunku niefilologicznego. Wykształcenie w danej dziedzinie pozwala uzyskać tłumaczowi konkretną specjalizację.
Tłumacz przysięgły
Prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego może uzyskać osoba, która przystąpiła do egzaminu państwowego i uzyskała wynik pozytywny z części pisemnej i ustnej oraz spełnia inne warunki, m.in.:
- ma obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej (UE), państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), bądź innego państwa (na zasadzie wzajemności);
- zna język polski;
- ma pełną zdolność do czynności prawnych i nie był karany (za przestępstwa umyślne, przestępstwa skarbowe, nieumyślne przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego);
- posiada dyplom ukończenia studiów wyższych.
Dopuszcza się możliwość przystąpienia do egzaminu na tłumacza przysięgłego osoby, która nie posiada obywatelstwa polskiego ani innego z wymienionych w rozporządzeniu, a także osoby bez wykształcenia wyższego. Należy jednak pamiętać, że prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego uzyskuje się po pozytywnym zdaniu egzaminu oraz przedstawieniu dowodów na spełnienie / uzupełnienie wszystkich wymaganych warunków.
Jak wygląda tłumaczenie poświadczone?
Tłumaczenie poświadczone opatrzone jest pieczęcią i podpisem tłumacza przysięgłego, zgodnym ze wzorem złożonym w Ministerstwie Sprawiedliwości. Od niedawna możliwe jest także umieszczenie kwalifikowanego podpisu elektronicznego, a tym samym sporządzenie tłumaczenia w formie elektronicznej. Na tłumaczeniu powinna znajdować się informacja o tym, czy tłumaczenie zostało wykonane z oryginału dokumentu, czy z jego kopii oraz klauzula poświadczająca tłumacza, w której stwierdza się zgodność wykonanego tłumaczenia z okazanym dokumentem.
Odpowiedzialność prawna tłumacza przysięgłego
Tłumacz przysięgły to zawód zaufania publicznego. Zasady jego wykonywania są określone w Ustawie z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Wyszczególniono w niej jego obowiązki i stawiane mu wymagania, m.in. wykonywanie powierzonych zadań ze szczególną starannością i bezstronnością oraz zachowanie w tajemnicy faktów, z którymi się zapoznał w związku z tłumaczeniem.
Od tłumacza przysięgłego oczekuje się bardzo dużej odpowiedzialności za przetłumaczony dokument. Podobnie wygląda to w przypadku wykonywanych przez niego tłumaczeń ustnych – jeśli np. uczestniczy w rozprawie sądowej, od jakości jego przekładu niejednokrotnie może zależeć wyrok.
Tłumacz, który nie wypełnia swoich obowiązków lub wypełnia je nienależycie lub nierzetelnie, może zostać ukarany upomnieniem, naganą lub karą pieniężną, a nawet zawieszeniem bądź pozbawieniem prawa wykonywania zawodu.
Tłumaczenia uwierzytelnione i zwykłe – kiedy z nich korzystać?
Tłumaczenia poświadczone wykonywane są głównie na zlecenie sądów, policji i innych organów państwowych. Osoby prywatne korzystają z usług tłumacza przysięgłego w kontaktach z wyżej wymienionymi instytucjami, np. gdy dysponują obcojęzycznymi aktami urodzenia, małżeństwa i zgonu, aktami notarialnymi świadectwami ukończenia szkoły i innymi certyfikatami czy dokumentacją pojazdów sprowadzanych z zagranicy. . Z kolei tłumaczenia poświadczone ustne są wykonywane najczęściej w urzędach, sądach, kancelariach notarialnych i wszędzie tam, gdzie wymaga tego waga czynności prawnych.
Inne teksty, dokumenty oraz m.in. książki, artykuły czy broszury zwykle nie wymagają poświadczenia przez tłumacza przysięgłego i są tłumaczone przez tłumaczy specjalizujących się w danej dziedzinie.
